Vrijstellingen: wat zijn ze en waarom bestaan ze?

Een vrijstelling (op grond van artikel 11 van de Wet op de Omzetbelasting 1968) betekent dat je geen btw hoeft te heffen (en af te dragen) over bepaalde leveringen of diensten. De achterliggende doelen van deze vrijstellingen zijn heel divers. Zo kan de wetgever bepaalde activiteiten “ontzien” omdat men ze als sociaal of maatschappelijk wenselijk beschouwt (bijvoorbeeld medische zorg), of omdat het administratief praktisch is (zoals bij kleine transacties) of vanwege een andere beleidsmatige reden (bijvoorbeeld om “leed” niet te belasten bij uitvaartdiensten).

Enkele veelvoorkomende categorieën

  • Medische zorg
    • Artsen
    • Psychologen
    • Paramedici
    • Ambulancediensten
    • Lijkbezorging
  • Sociale, culturele en opvoedkundige activiteiten
    • Jeugdwerk
    • Sportbeoefening
    • Diensten van sociale of culturele aard
  • Onderwijs
  • Financiële diensten
    • Banken
    • Verzekeraars
    • Kredieten
  • Overige sectoren of gevallen
    • Uitvaart (lijkbezorging)
    • Culturele instellingen (bijv. theaters)

Vrijstellingen of toch btw-plicht?
Veel ondernemers denken bij een btw-vrijstelling: “Fijn, dan hoef ik geen btw af te dragen.” Maar let op, want als je vrijgesteld bent, mag je ook geen btw over je zakelijke kosten aftrekken (zie artikel 15, lid 1 Wet OB). Dat kan ongunstig zijn als je veel investeert of hoge kosten maakt.

Doe je vooral zaken met andere ondernemers? Dan is het meestal voordeliger om btw te blijven rekenen. Jij kunt dan de btw op je inkopen terugvragen, en je zakelijke klanten kunnen de btw die jij in rekening brengt óók aftrekken. Per saldo kost de btw hen dan niets extra.

Dit heet de aftrekbeperking bij vrijstellingen: je hoeft geen btw te rekenen, maar verliest het recht op vooraftrek. In de praktijk kan dat nadelig uitpakken als je veel bedrijfskosten hebt.

 

Nederlandse btw-tarieven

In de wet op de omzetbelasting artikel 9 onderscheiden we drie hoofdtarieven:

  1. Nultarief (0%)
    • Toegepast in specifieke gevallen, zoals bij export van goederen naar een andere EU-lidstaat.
    • Let op: 0% is niet hetzelfde als vrijgesteld. Bij 0% heb je namelijk wel recht op aftrek van voorbelasting.
  2. Laag tarief (9%)
    • Voor o.a. levensmiddelen, geneesmiddelen, boeken en bepaalde diensten zoals kappersdiensten.
    • De volledige lijst vind je terug in Tabel I bij de Wet op de omzetbelasting.
  3. Hoog tarief (21%)
    • Dit is het algemene tarief, dat op de meeste goederen en diensten van toepassing is.

Als ondernemer moet je altijd checken in de wet (Tabel I voor 9% tarief en Tabel II voor 0% tarief in de Wet OB) welk tarief van toepassing is op jouw levering of dienst.

Bijzondere aandacht voor kappers

Kappers vormen een interessant geval. Kappersdiensten (knippen, verven, föhnen, scheren, etc.) vallen namelijk onder het 9%-tarief. Dit lage tarief geldt ook voor materialen en producten die tijdens de behandeling verbruikt worden (denk aan shampoo of haarverf), en voor simpele haaraccessoires die je direct in het haar aanbrengt.

Zodra je echter losse verkoop pleegt van haarproducten (zoals shampoos, stylingproducten) of accessoires (zoals haarspeldjes), geldt het 21%-tarief. Ook diensten die niet kenmerkend zijn voor het kappersvak (bijv. schoonheidsbehandelingen, make-upadvies) vallen onder 21%.

 

Verleggingsregeling: waarom bestaat die?

De verleggingsregeling houdt in dat niet de leverancier, maar de afnemer de btw aangeeft en afdraagt. Deze regeling wordt bijvoorbeeld gebruikt bij bepaalde binnenlandse diensten in de bouw- en uitzendsector, en bij aankopen vanuit andere EU-landen.

Redenen voor de verleggingsregeling:

  1. Fraudebestrijding: Door de afnemer de btw te laten afdragen, verklein je de kans dat de leverancier de btw niet afdraagt.
  2. Efficiëntie: Het vereenvoudigt soms de administratie, vooral bij grensoverschrijdende transacties of specifieke sectoren met veel tussenpartijen.
  3. Gelijke spelregels: Het voorkomt dat bedrijven binnen de EU dubbel of juist helemaal geen btw afdragen.

Voor jou als ondernemer betekent een verleggingsregeling dat je de btw niet betaalt aan de leverancier, maar ‘verlegt’ naar jouw eigen btw-aangifte. Je geeft in je aangifte aan hoeveel btw verschuldigd is én je kunt diezelfde btw (mits je recht op aftrek hebt) als voorbelasting aftrekken.

Conclusie
De juiste btw-behandeling – vrijstelling, tarief (0%, 9% of 21%) of verleggingsregeling – kan een grote impact hebben op je bedrijfsvoering. Wil je zeker weten welke aanpak voor jou het gunstigst is? Neem contact met ons op voor deskundig fiscaal advies en voorkom onaangename verrassingen.