Heeft u een bedrijf met een fysieke voorraad, zoals een fietshandel? Dan moet u aan het einde van het jaar de waarde van die voorraad bepalen voor op de balans. De manier waarop u dit doet, is niet zomaar een administratieve handeling; het heeft directe invloed op uw winst en de hoeveelheid belasting die u betaalt.
De Belastingdienst eist dat u een methode kiest die past bij ‘goed koopmansgebruik’ en dat u deze methode consequent toepast. We leggen de meest voorkomende systemen uit met een eenvoudig voorbeeld.
Stel, u bent een fietshandelaar. We gebruiken simpele getallen voor het rekenvoorbeeld.
- Op 1 januari koopt u 10 fietsen in voor €100 per stuk.
- Op 1 juli koopt u nog eens 10 fietsen in voor €120 per stuk (de prijs is gestegen).
- U heeft in totaal 20 fietsen ingekocht.
- Aan het einde van het jaar heeft u 15 fietsen verkocht. Er zijn dus nog 5 fietsen in voorraad.
De vraag is: wat is de waarde van die 5 fietsen op uw balans?
FIFO (First-In, First-Out)
Dit is de meest logische en gebruikte methode. De fiets die als eerste binnenkwam, wordt geacht als eerste te zijn verkocht. Denk aan een rij bij de kassa: wie het eerst komt, is het eerst aan de beurt. Uw overgebleven voorraad bestaat dus uit de meest recent ingekochte fietsen.
Stel, U heeft 15 fietsen verkocht. Volgens FIFO zijn dat de eerste 10 van €100 en 5 van de partij van €120.
- De 5 fietsen die overblijven, komen dus uit de laatste partij.
- Waarde van de voorraad: 5 fietsen x €120 = €600.
LIFO (Last-In, First-Out)
Bij LIFO gaat u ervan uit dat de laatst ingekochte fietsen als eerste worden verkocht. Denk aan een stapel borden: u pakt altijd het bovenste bord. Uw overgebleven voorraad bestaat dus uit de oudste, en vaak goedkopere, fietsen.
U heeft 15 fietsen verkocht. Volgens LIFO zijn dat de laatste 10 van €120 en 5 van de eerste partij van €100.
- De 5 fietsen die overblijven, komen dus uit de eerste partij.
- Waarde van de voorraad: 5 fietsen x €100 = €500.
Let op: In tijden van stijgende prijzen leidt LIFO tot een lagere voorraadwaarde en een hogere kostprijs van de omzet, wat resulteert in een lagere winst (en dus minder belasting op de korte termijn).
IJzeren Voorraadstelsel
Dit stelsel is speciaal voor bedrijven die een vaste, minimale voorraad moeten hebben om te kunnen draaien. We passen dit nu toe op ons voorbeeld, waarbij we de beginvoorraad als de ‘ijzeren voorraad’ beschouwen.
De ijzeren voorraad is vastgesteld op 10 fietsen tegen de vaste ‘ijzeren prijs’ van €100 per stuk. De 10 fietsen die later voor €120 worden ingekocht, zien we als aanvulling. We verkopen 15 fietsen. Volgens dit stelsel verkopen we eerst de ‘extra’ voorraad.
- We verkopen de 10 laatst ingekochte fietsen van €120.
- We moeten er nog 5 verkopen, dus we moeten onze ijzeren voorraad aanspreken.
Er blijven dus 5 fietsen over, die allemaal onderdeel zijn van de oorspronkelijke ijzeren voorraad. Dit creëert een tekort (manco) van 5 fietsen in onze ijzeren voorraad. De waarde van de 5 fietsen op de balans is gebaseerd op de vaste ijzeren prijs: Waarde van de voorraad: 5 fietsen x €100 = €500.
Omdat we een tekort (manco) van 5 fietsen hebben, mogen we de kostprijs van deze 5 verkochte ‘ijzeren’ fietsen direct boeken tegen de huidige vervangingswaarde (de laatste inkoopprijs van €120). Dit verlaagt uw winst. De kostprijs van de 15 verkochte fietsen is dus (10 x €120) + (5 x €120) = €1.800, wat hoger is dan bij de andere stelsels.
Aanbeveling en Conclusie
De keuze voor een waarderingsstelsel heeft direct effect op uw balans en winst- en verliesrekening.
- FIFO is de meest gangbare methode. Het geeft een realistisch beeld van de actuele waarde van uw voorraad en wordt internationaal breed geaccepteerd.
- GIP is een uitstekend alternatief dat prijsschommelingen dempt en administratief eenvoudig is.
- LIFO wordt fiscaal minder vaak toegepast en kan een vertekend beeld geven van de werkelijke waarde op uw balans.
- Het IJzeren Voorraadstelsel is specialistisch en alleen relevant voor specifieke bedrijfstypen.
De beste keuze hangt af van uw branche, de aard van uw producten en uw administratieve processen. Het is cruciaal om een stelsel te kiezen en dit consequent te hanteren. Wilt u weten welk systeem het beste bij uw onderneming past en wat de fiscale gevolgen zijn? Neem dan contact met ons op. Wij rekenen het graag voor u door.
